СУХАНВАРӢБалоғат расоии каломи сухангӯ

Балоғат расоии каломи сухангӯ

-

Балоғат (ар. بلاغة‎ — балиғ, фасеҳ) — аз ҷузъҳои фунуни ада­бӣ буда, саҳеҳии услуби суханро тақозо дорад.

Дар истилоҳи маонӣ ва баён балоғат расоии калому чиразабонии мутакаллим мебошад. Аркони балоғат аз ифодаҳову мафҳум­ҳои асосии илмҳои маонӣ ва баён иборатанд. Шамси Қайси Розӣ мафҳуми балоғатро чунин шарҳ додааст: «Маънии балоғат он аст, ки он чи дар замир бошад, ба лафзе андак, бе он ки ба тамоми маънии он ихлоле роҳ ёбад, баён кунад ва дар он чи ба басти сухан эҳтиёҷ афтад, аз қадри ҳоҷат дарнагузоранд ва ба ҳадди малол нарасонад».

Зуҳури балоғат дар сухан ба се маврид вобаста аст: 1) эъҷоз, яъне лафзи андаку маънии фаровон; 2) мусовот, яъне баробарии лафзу маънӣ; 3) баст, яъне бо шарҳи зиёду чанд ваҷҳ гуфтани маънӣ. Дар балоғат шарти асосӣ аз заъфи таълиф холӣ ва ба зеҳни шунаванда наздик будани сухан аст. Балоғат ба маънии сухан дахл дошта, барои ҳамин «маънии балеғу лафзи фасеҳ» мегӯянд. Муаллифи китоби «Нафоис-ул-фунун фӣ ароис-ил-уюн» Шам­суддин Муҳаммад ибни Маҳмуди Омулӣ балоғатро дар шакли муфассалтар шарҳ дода, менависад: «Балоғат иборат аст аз булуғи мутакаллим дар таъдия ва идроки маонӣ ба ҳадде, ки хавоси тарокибро ба анвои ташбеҳу маҷоз ва киноят, чунонки ҳаққи он бувад, адо намояд ё истифо тавонад намуд».

Аз рукнҳои балоғат, илова ба шартҳои боло, таъкид, исобат, ҳифз, фасл ва васлро ҳам ном бурдан мумкин аст. Таъкид барои тақвияту тақрири маънӣ зарур аст. Исо­бат дурустию саҳеҳӣ дар истифодаи ташбеҳу тамсил аст. Ҳифз риояи шартҳои тақдиму таъхир аст, ки аз рукнҳои илми маонӣ мебошанд. Фасл шароити ҷудо ва пайваст навиштани ҷумлаҳоро гӯянд. Дар ин ҷо назари асосӣ бояд ба атф, яъне рабти калимаҳо бошад. балоғат ду унсури асосӣ дорад: 1) ҳусни баёни ҳақиқат; 2)фасоҳати сухан ва идроки мақсади баёншуда. Маъмулан, ҳар ду унсурро бо зарбулмасали “ҳар сухан ҷоеву ҳар нукта мақоме дорад” ифода мекунанд. Дар ҷое як маънӣ муфассал баён шавад, дар ҷойи дигар бояд хеле мӯҷаз бошад ва дар ҷойи сеюм мумкин аст тамоман ҳазф шавад. Ҳадди ниҳоии балоғатро эъҷоз мегӯянд. Мутакаллимон роҷеъ ба балоғати Қуръон баррасии бисёреро анҷом додаанд. Ҳикоёти Саъдӣ, шеър­ҳои Ҳофиз ва осори дигар мутафаккирони форс-тоҷик бо балоғату салосати махсус иншо шудаанд. Калима, ибора, мафҳум ва истилоҳҳои дар онҳо истифодашуда аз ҷиҳати мазмуну мундариҷа ба ҳадди камол расидаанд ва нуқтаи олии афкори маънавии замонаро ифода мекунанд.

Балоғат / Х. Шарифов // Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2021, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.

ПИСАНД ОМАД? БО ДӮСТОНИ ХУД МУБОДИЛА КУНЕД!
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0

ХАБАРҲОИ ОХИРИН

Хадамоти алоқа: интернет арзон шуд

Ба иттилои Хадамоти алоқа, нархи интернет имсол арзон шуд. Зеро, арзиши воридотии интернет ба кишвар кам гардида, арзиши хизматрасониҳои...

Intel 20%-и кормандонашро ихтисор мекунад

Ширкати Intel барои ихтисори бузурги кормандонаш омодагӣ мегирад. Бино ба иттилои агентии Bloomberg, ширкат иқдоми худро ин ҳафта эълон...

Навсозии Grok чӣ имкониятҳоро фароҳам овард

Навсозии Grok Vision ба иншабакаи нейронӣ имкон медиҳад, ки маълумоти визуалиро коркард карда, тасвирҳо ва видеоҳоро таҳлил кунад. Ин...
spot_imgspot_img

BMW DeepSeek-и чиниро истифода мекунад. Аврупову Амрико аз он ҳарос доранд

BMW эълон кард, ки дар нимаи дуюми соли 2025 дар бозори Чин зеҳни сунъии DeepSeek-ро дар мошинҳои худ ҷорӣ...

Ҷопон. Аввалин парванда барои сохтани маводи порнографӣ тариқи зеҳни сунъӣ

Мақомоти ҳифзи ҳуқуқи Ҷопон аввалин парвандаро барои сохтани маводи порнографӣ тариқи зеҳни сунъӣ боз кард ва чор нафарро боздошт...
spot_imgspot_img

Ба шумо инчунин метавонед писанд оядVIP
Ба шумо тавсия дода мешавад