Навори озордиҳии ноболиғ аз ҷониби як ҷавон бо истифода аз таҷҳизоти барқӣ (электрошокер) дар шабакаҳои иҷтимоӣ боиси аксуалмали шадиди корбарони интернет гардид. Гумонбари ин ҳодиса дастгир ва нисбаташ парвандаи ҷиноятӣ боз шуд.
Лату куби хурдсолеро аз ҷониби амакаш ёд доред, ки дар интернет н вокунишҳои зиёдеро ба бор овард ва нисбат ба ин нафар низ парвандаи ҷиноӣ боз шуд.
Ин кирдорҳо навъе аз зӯроварӣ нисбат ба кӯдакон маҳсуб мешавад. Зӯроварӣ нисбат ба кӯдак амали зишт ва ғайриқонуниест, ки аз ҷониби калонсолон раво дида мешавад. Зуроварӣ дар шакли таҳқир, дашном, фишор овардан, маҷбур кардан, маҳдуд сохтани ҳуқуқҳои кӯдак, таҷовуси ҷинсӣ, латукуб ва дигар навъҳои озору азияти ҷинсӣ, ҷисмонӣ ва равонӣ сурат гирифта, ба рӯҳия ва вазъи ҷисмонии кӯдак таъсири манфӣ мерасонад.
Мутаасифона, танҳо дар соли 2023 дар кишвар беш аз 50 ҳолати зуроварӣ нисбат ба кӯдакон сабт гардидааст, ки бештари ин ҳолатҳо дар шакли латукуб ва озору азият додани кӯдак аз ҷониби падару модар, хешовандон, ҳамсояҳо, муаллимон ва дигар ашхос мебошад. Ҳатто баъзе аз волидон зуровариро ҳамчуни ҷазо нисбат ба фарзанди худ тадбиқ мекунанд. Дар натиҷаи зуроварӣ ҳолатҳои ба ҳалокат расидани кӯдакон низ қайд шудааст. Мисоли ин, марги духтари 11- сола аз ҷониби падараш буд, ки 1 сол қабл дар натиҷаи латукуби шадид ба ҳалокат расида буд.
Давлат муваззаф аст, ки кӯдаконро аз ҳама гуна шаклҳои зуроварӣ ҳифз карда, оид ба ҳолатҳои ҳуқуқвайронкунӣ чораҷӯӣ намояд. Барои ҳифзи ҳуқуқи кудакон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон қонуни мушаххас “Дар бораи ҳифзи ҳуқуқҳои кӯдак” аз соли 2015 инҷониб амал менамояд. Қонуни мазкур таъмини ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии кӯдак, роҳ надодан ба поймолкунии онҳо, таҳкими кафолатҳои асфосии ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии кӯдак, инчунин барқарор кардани ин ҳуқуқҳо дар сурати поймол шудани онҳо кафолат медиҳад.
Ҳар як кӯдак ҳуқуқи зиндагии орӣ аз таъбизро дорад. Дар ҳолати рӯ ба рӯ шудан ба чунин ҳолат мустақиман худи кӯдак, падару модар ё намояндаи қонунии ӯ метавонад ба суд ё дигар сохторҳои ҳифзи ҳуқуқи кӯдак муроҷиат намуда, барқарор кардани ҳуқуқи кӯдакро талаб намояд. Суҳайлӣ Қодиров, Сардори Шуъбаи ҳифзи давлатии ҳуқуқҳои кӯдаки Дастгоҳи Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тартиби муроҷиати кудаконро дар ҳолати поймол шудани ҳуқуқашон шарҳ дод.
“Ҳангоми шоҳид шудан ба зӯроварӣ нисбат ба кӯдак шаҳрвандон бояд ба наздтиктарин шуъбаи корҳои дохилӣ, мақомоти прокуратура, намояндаҳои ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон, ваколатдор оид ба ҳуқуқи кӯдак дар шаҳру навоҳӣ ва дигар мақомотҳои ҳифзи ҳуқуқ муроҷиат намоянд. Инчунин вобаста ба имконият ҳолати зуровариро нисбат ба кӯдак сабт ё аксбардорӣ кунанд ва ин метавонад дар раванди тафтишот ҳамчун далел истифода шавад. Дар Ваколатдор оид ба ҳуқуқи кудак, Вазорати маориф ва илми ҶТ ва вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии ҶТ, Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии ҶТ, Вазорати корҳои дохилии ҶТ ва дар Кумитаи кор бо занон ва оила тартибе вуҷуд дорад, ки худи кӯдак метавонад шахсан муроҷиат намояд. Аз ҷониби Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон лоиҳаи тағйиру иловаҳо ба қонуни ҶТ “дар бораи муроҷиатҳои шахсони воқеъӣ ва ҳукуқӣ”, ба Кодеси оилаи ҶТ ва ба қонуни ҶТ “Дар бораи ҳифзи ҳуқуқҳои кӯдак” пешниҳод гардидааст, ки дар сурати қабули он бо назардошти камолот ва синну сол ба кӯдакон ҳуқуқ барои муроҷиат ба субъектҳои дахлдор дода мешавад.»,-иттилоъ дод Суҳайлӣ Қодиров.
Зуроварӣ нисбат ба кӯдак на танҳо ба вазъи ҷисмонии ӯ балки ба руҳия, некӯаҳволӣ ва дурнамои ояндаи кӯдак таъсир мерасонад. Кӯдакони зери таъсири зӯроварӣ ин амалро “муқаррарӣ” шумурда нисбат ба дигарон аз он истифода кунанд. Равоншинос Маҳмадулло Давлатов оид ба таъсири зуроварӣ ба руҳияи кӯдакон чунин ақида дорад.
“Зӯроварӣ нисбат ба кӯдак дар баробари зарари ҷисмонӣ метавонад ба руҳияи кӯдак таъсири манфӣ расонда, ба инкишоф ва ояндаи ӯ паёмади нохубе дорад. Масалан, агар кӯдак дар муҳити носолим ба камол расад, ин ҳолатро ҳамчун як ҳолати маъмулӣ қабул карда дар оянда дар раванди зиндагии мустақилонаи худ онро такрор мекунад.
Инчунин кӯдаконе, ки зери шиканҷа ё муҳити носолим ба воя мерасанд, майнаи сари онҳо қобилияти қабули маводу маълумоти дурусту дақиқ ва лозимиро қисман гум мекунад, ки ин ба ақибмондагии кӯдак аз барномаи дарсии мактабӣ низ сабаб мешавад.
Кӯдаконе, ки нисбат ба онҳо зуроварӣ сурат мегирад, баъд аз бартараф кардани оқибатҳои он бояд ба маслиҳати равонӣ фаро гирифта бояд шаванд.», -мегӯяд ин равоншинос.
Волидони муҳтарам дар хотир доред, ки зӯроварӣ танҳо нисбати кӯдак раво дидани латукуби ҷисмонӣ нест, балки бе назорат гузоштани кӯдак, қонеъ накардани талаботи зарурии ӯ, аз ҳад зиёд дахолат кардан ба ҳаёти кӯдак, беаҳамиятӣ ва номеҳрубонӣ низ навъе аз зӯроварӣ мебошанд.
Муроҷиат ба Ваколатдор оид ба ҳуқуқи кӯдак:
734025, ш. Душанбе, кӯч. Ҷалол Икромӣ 7
(+992 37) 2217352
info@vhk.tj, info@ombudsman.tj
